Os frades de Vilariño

Cando no ano 1910 se instaurou a República en Portugal, foron expulsadas daquel País as Ordes Relixiosas, e un grupo de frades franciscanos foron acollidos polos descendentes do Conde de Gondomar dándolles acougo no seu Pazo, onde estiveron ata que remataron as obras de axeitar para convento un pazo, chamado de “Quirós”, en Vilariño, no concello de Nigrán, que mercara uns anos antes a Provincia Franciscana de Portugal para casa de formación da Orde. Neste convento finou no ano 1920 o Cardenal Patriarca de Lisboa, Xosé Sebastián Nieto.

Logo de chegar, comezaron o seu labor evanxélico, pondo moita énfase na prédica das virtudes e feitos de San Antonio, que axiña prenderon nas xentes da bisbarra que chegaron a formar un grupo de fieis “Antonianos”, cunha agrupación de rapaces, chamada Xuventudes Antonianas, nas que participaban unha morea de nenos, rapaces e mozos do Val Miñor.

Este espírito tamén prendeu no padre Américo, Américo Monteiro de Aguiar, nado en Portugal e que no ano 1923, de  volta de Mozambique, ingresa no convento de Vilariño como postulante e toma o hábito franciscano ao ano seguinte.  O padre Américo está proposto para ser beatificado polo seu labor de axuda e acollemento dos nenos e dos necesitados fundando as institucións, que se estenden por todo Portugal e Colonias: a “Casa do Gaiato”, para acollida de nenos;  os “Lares de familia”, para familias e rapaces que traballan ou estudan; e “O Calvario”, para abrigar a doentes incurábeis.  

Un dos costumes que arraigou nas xentes da bisbarra foi o de pedirlle a San Antonio

, que axudase a encontrar algunha cousa perdida, rezándolle o responso e, por suposto, ofrecéndolle un algo, se a cousa perdida daba en aparecer. Inda hoxe hai moita xente que sabe o responso e acode ao santo para encontrar aquilo que non dan atopado. Tamén é certo que moitos achácano de interesado, que agocha as cousas por mor de acadar a esmola ofrecida, chegan a facer contas co Santo sumando as ofertas e descontando, ou rebaixando, aquelas nas que supoñen o engano do Santo.

Por se alguén quer facer a proba, aí vai o responso:

Se buscas milagres
mira morte e erro desterrados,
miseria e demo fuxidos,
leprosos e enfermos sans.

O mar sosega a súa ira,
redímense encarcerados,
membros e bens perdidos,
recobran mozos e anciáns.

O perigo retírase,
os pobres van remediados,
cónteno os socorridos,
dígano os paduanos.

O mar sosega a súa ira...

Gloria ao Pai, gloria ao Fillo,
gloria ao Espírito Santo.

O mar sosega a súa ira...

Roga a Cristo por nós
Antonio gloriosos e Santo,
para que dignos así,
das súas promesas sexamos.
Amén.

 Un dos frades, chamado Padre Benedicto, daba clases de latín aos estudantes de bacharelato

, que non ían moi ben, ou no verán, aos que  suspenderan os exames de xuño. Entre estes últimos, había máis dun rapaz dos que viñan pasar a tempada do verán. As clases dábanse no refectorio, como lle chamaban os frades ao comedor, onde, dicían os estudantes, cheiraba a potaxe de fabas, e, máis dunha vez divertíronse ollando os chimpos que daban as pulgas por riba da mesa. Destes bos estudantes houbo catro dunha familia que pasaba o verán na Ramallosa, que subían ata Vilariño, nunha tan vella bicicleta, sen gardalamas, sen luces, e ata sen freos. Un subía montado na bicicleta, os outros ían a pé. Pero baixar, baixaban os catro. Un, erguido, apoiando os pés nos saíntes do eixo da roda de atrás e as mans nos ombreiros do que ía sentado no “sillin”, outro que guiaba e pedaleaba, e o cuarto sentaba o cu no “manillar”.

Outro frade, o Padre Luís, un home fraco e espelido, de palidez transparente, mirada acuosa e pelo albo que recordaba a imaxe dun apóstolo dos pintados polo Greco, acadou fama de santo naquela bisbarra e en poucas casas deixou de faltar unha fotografía, como se foxe unha estampa.

Para quen era un santo era para as “estraperlistas” que gañaban a vida traendo do veciño Portugal, mercadorías que estaban a faltar neste lado da fronteira, como fideos, café “Sical o mellor café de Portugal”,…. . Estas mulleres pasaban a “raia” con Portugal no tren, que os portugueses deran en chamar “o foguete”, pois para eles desenvolvía

velocidades de vertixe, que viña desde Porto a Vigo. Eran perseguidas pola Garda Civil, que como pouco requisáballes a mercadoría, por iso, os maquinistas do tren, que algo gañarían así, ao chegar ao lugar de Canadelo antes de Vigo, baixaban a velocidade para que elas puidesen tirar pola fiestra os paquetes, que outras, alertadas co chifro que o maquinista lle facía largar á locomotora, de acordo con elas, recollían a toda présa. O malo era que ás veces a Garda Civil subía ao tren polo camiño e facía a requisa nos vagóns e elas apurábanse a agachar os paquetes onde puidesen, máis dunha vez debaixo dos hábitos do compracente frade, que, sorrindo beatificamente, saudaba aos gardas, que non sospeitaban, ou non se atrevían a rexistralo, pois naquela España, sobre todo a da posguerra, os relixiosos tiñan moito poder e cumpría respectalos.          

O padre Luís

Non é que fosen moitos máis os que vivían no convento, entre eses poucos había un, dos que chaman irmán lego, que se encargaba dos traballos nos campos, da horta, do gando, da cociña,….do “labora” máis que do “ora”, da máxima da vida nos conventos, “ora et labora”, ao revés dos monxes, que practican máis o “ora” que o “labora”. A este irmán lego gustábanlle as faldras, non as que el levaba por hábito, gustábanlle aquelas co as que cubrían o corpo as mulleres, mozas ou non tan mozas, mellor dito, gustábanlle as mulleres que levaban dentro, pois, digámolo xa, era “mullereiro” máis ca “faldriqueiro”.
O caso é que cando o recriminaban polas súas eivas, feitos e desfeitas que con iso provocaba, lembrándolle o inferno e castigo que nel lle esperaba, respondía:

-Si, si, algo diso hai, pois o Padre Luís pondérao moito.