E tempo de Nadal

.

O sol asomase ao Val Miñor polo alto de San Antoniño, non moi cedo, sen quentura para deter a xeada que aínda campa nas herbas, nos recunchos umbráticos dos camiños e ao pe dos carballos. A friaxe dos seus raios enche de ouro a paisaxe salientando o amarelo dos vimbios que esperan o San Amaro, as vides non están podadas e as vidras semellan longos dedos deformados pola artrose. Arríncanse reflexos aceirados no río Miñor e no esteiros da Foz salpican as alburas das gaivotas ou das garzas remexendo as augas e axotar uns invisibles bechos que, facendo estraños e xeitosos movementos de danza,  atrapaba co largo pico.  No mar, resalta a branca escuma na rompente dos Farallons e nas illas, unha brétema, coma unha tea de araña, acabara, en canto o sol baixe por detrás da Groba, espallándose  polo Val todo, envolvéndoo de noite e de friaxe.

Noutro tempo, cando a xente vivía e a vida pendía mais do rural,  recollíase cedo, cando as galiñas ían paseniño camiño de inzarse no poleiro despois de que o galo les dera o derradeiro “repaso”. Se non ían aos ensaios da “parranda” que habería  de cantar os reis, quedaban ao carón da quentura da cociña e escoitaba ou contaba contos que, as mais das veces, alporizaban os nenos co medo, esperando a hora de arrombar o gando, logo de cear ir a alcoba a durmir.    

Así, un día con outro, seguíase esta rutina que soamente cambiaba o día do Nadal. Adiantábase un migallo a hora da cea, na que non fallaba o bacallau con coliflor, costume portuguesa das bisbarras de alén do Miño, algunha larpeirada mais, ben regadas co viño da casa e de remate o café con pinga de augardente, doces e unhas copiñas, a veces de mais, de anís, coñac ou ponche.

Despois, xa quentes, comezaba o cántico das panxoliñas e vilancicos. Cantaban todos xuntos, cantasen ben ou mal, e cadaquén botaba o seu, algúns tan coñecidos como:

                         Xesús meu neno

                         meu queridiño.

                         Entre unhas pallas

                         morto de frío.

                        Xesús meu neno

                        Meu queridiño.

                        Ai que puidera

                        darche un biquiño.

E como este, cantarían moitos mais, se non ían a Misa do galo.

D. Vitoriano Taibo, mestre da escola de Guillufe en Mogadans, algúns veciños aínda lémbranse hoxe del, escribiu esta fermosa panxoliña:

                              Alédate, alma, pois inda que hai neve

                              farto de lus, sorriso é o camiño,

                              e se o malvís non canta, a ponla espida

                              gard’ô o trino que foi nás xemas novas.

                             Desulladas da lúa desprendéronse,

                             nun sopire de amor tremolocente,

                             as farrenas que forman pola altura

                             pestanexando ledas, porque os mozos

                             dirmos a panxoliña, e o corazón,

                             balando levemete,é como un año

                             no cólo d’un pastor, en dôce oferta.

                             Non olles cara ô chan i o souto núo,

                             onde a neve se engorda c’a empurrada.

                             No boscaxe do ceo, suidade e estrelas,

                             nun seron de groria, hai niños de amor

                             sempre a lembrarnos –leda primaveira-

                             a cantiga da paz p’ra andar soleadas.

                            Axiña chegaremos -¡alma, alédate!-

                            trasvirados de lus e de armonia,

                            á terra de David c’a enxebre oferta,

                            neste aremo eternal que por nós chama,

                            neste balbor de gaitas e de anxos.

                           Regueiro manseliño.

                           Imonos, alma, e caian os meus ollos,

                           como chovisca de suidades ledas,

                           no bérce humilde de Xesús Meniño.